DE GROTE VERB(L)INDING …
Interpellatie op dinsdag 22 maart 2022, districtsraad Berchem, over de info-folder “Fietssnelweg Antwerpen-Lier: traject in de groene spoorwegberm Saffierstraat”.
(bij aanvang van tussenkomst had ik een zonnebril opgezet om symbolisch de stelselmatige ‘verblinding’ door de overheid in dit dossier aan te klagen)
Beste collega’s districtsraadsleden,
Ik besef ten volle dat ik hier vandaag in herhaling val. Ik besef ook ten volle dat er nog meer ernstige problemen zijn in de wereld: gekken die met overdreven snelheden door de straten razen, mensen die aanslagen plegen op onschuldige slachtoffers, dictators die duizenden huizen en steden laten platbombarderen en duizenden onschuldige slachtoffers maken.
Maar … de jongste jaren lig ik ook wakker, niet alleen figuurlijk maar ook letterlijk, van ‘het klimaat’ en onze ‘leefomgeving’ en meer in het bijzonder van dit dossier van de Fietssnelweg in de Saffierstraat. Ik wil me de komende maanden blijven inzetten om de overheid en de burgers van de reële impact van deze drastische ingreep in het groen van de Saffierstraat te overtuigen. Ik zal me blijven inzetten om iedereen te overtuigen dat er betere alternatieven voor dit project van de ‘Fietsostrade F11’ in de Saffierstraat zijn. Gisteren was het trouwens 21 maart, begin van de lente, en was het ook de ‘Wereld-dag van de bossen en de bomen’. Ik kan niet dikwijls genoeg benadrukken hoe nefast deze geplande ingreep in de Saffierstraat voor Groenenhoek, en Berchem in het bijzonder, is.
Ondanks de mooie kleurrijke folders met oogverblindende simulaties in onze brievenbussen (van district, stad, provincie), ondanks de digitale infosessie met veel mooie woorden en oogverblindende presentaties, ondanks de paar groene en blauwe accenten die men in dit project probeert te leggen, blijft dit project voor mij en onze fractie totale waanzin.
Met deze blinkende folders probeert men met mooie woorden, hippe slogans, misleidende simulaties en het leggen van enkele groene en blauwe accenten de burgers op een dwaalspoor te zetten. Op zijn zachtst gezegd kan je enkel besluiten dat men met al deze dure opsmuk de waarheid heel veel geweld aan doet. Ik zal dit op het einde van mijn uiteenzetting nogmaals staven met beelden die veel meer de realiteit van dit soort ingrepen weerspiegelen.
Het blijft onbegrijpelijk dat wij in deze tijden van klimaatcrisis een groene ruimte in de Saffierstraat, historisch gegroeid en erg rijk aan biodiversiteit, gaan vernietigen. Ook al wordt het zogezegd achteraf‘ gecompenseerd’ met een peperdure ‘her-aanleg’, het hele proces komt neer op vernietiging van de huidige groene ruimte.
Deze ingreep zal zorgen voor een onomkeerbare impact op het groene, bijna 100 jaar oude, oorspronkelijke en beeldbepalende karakter van de Saffierstraat. Het rooien van deze groene zone zal een enorme impact hebben op verschillende aspecten van de beleving van de buurtbewoners.
Het Saffierpark ligt in een stedelijke context, een sterk bebouwde context. Zelfs al is dit bos niet heel oud en al is de schaal nog relatief beperkt, in een omgeving waarin veel mensen wonen is deze ruimte belangrijk om te genieten en tot rust te komen. Het is belangrijk om deze zone te behouden. Niet alleen voor het gebruik maar ook omdat het ‘beeldbepalend’ is voor de wijk. Bovendien is de stedelijke omgeving erg versteend en verhit, vlak bij de luchthaven en treinsporen, en zorgt dit gebied voor afkoeling en geluidsdemping voor de wijk.
We verliezen in onze wijk Groenenhoek opnieuw aan groene ruimte, een laatste stukje oorspronkelijk groen en dit zonder ernstige verbetering van mobiliteit en veiligheid voor de eigen buurt.
Groenenhoek is een wijk met bijzonder weinig openbare groene ruimte. “Het agentschap Natuur & Bos hanteert een norm van 30 m² groene ruimte per inwoner voor grootstedelijk gebied. In de Groenenhoek is er slecht 8,7 beschikbaar per inwoner waarmee de wijk (nog) slechter scoort dan de omliggende wijken. Het aanwezige groen is dan nog te danken aan de Ringzone en het park ‘Het Prieel’.”(bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling 2014)”
De realisatie van een ‘nieuw Saffierpark’, jullie noemen het een ‘buurtpark Groenenhoek’, zal 20 tot 30 jaar nodig hebben, vooraleer de aangeplante bomen tot volle wasdom zullen gekomen zijn. De nieuwe open ruimte zal NOOIT een zelfde waarde qua biodiversiteit zal hebben. De oppervlakte die opnieuw aangeplant kan worden vermindert immers ten eerste zeer drastisch en zal helemaal opnieuw ecologisch tot ontplooiing moeten komen.
Ik las vorig jaar nog een interview met Bart Muys, professor bosbeheer en ecologie van KU-Leuven, met enkele uitspraken die duidelijk van toepassing zijn op dit project omdat het ging over het ‘compenseren’ van groen: “met dit ‘compenseren’ scoor je zeker geen goede klimaatpunten, zeker niet op de korte termijn. Het duurt 30 tot 60 jaar voordat de koolstof die bij het rooien is vrijgekomen uit hout en bodem weer is hersteld. Het effectiefste en goedkoopste is al deze ontbossing en ontgroening te stoppen. Dat is beter dan alles te ‘compenseren’ ”.
Enkele weken geleden besteedde PANO op één aandacht aan de bomen en bos. Hieruit ook enkele citaten.
“Een Europees land is gemiddeld voor 37 % bebost, in België is dat maar 23 % en Vlaanderen is maar voor 11 % bebost. Maar wat erger is, is dat deze bosoppervlakte niet positief evolueert over de laatste 20 jaar. Wanneer we een internationale bron raadplegen, de satellietbeelden die ook gebruikt worden voor het monitoren van de tropisch ontbossing, dan stellen we vast dat tussen 2000 tot 2020 elk jaar ongeveer netto een 500 hectare bos verdwenen is in Vlaanderen. We verliezen dit vooral aan ‘verstedelijking’ en ‘bebouwingsdruk’. Lokale besturen vragen advies van ‘Natuur en Bos. Deze dienst is echter onderbemand en heeft te weinig personeel en tijd om ernstig advies te geven bij alle dossiers.
’Compenseren’ van het groen noemen experten een ‘zwaktebod’. Het is erg belangrijk om dit meer te beseffen. Voor sommigen lijkt bomen kappen een vrijgeleide omdat men het erna opnieuw gaat ‘compenseren’ (trouwens … uit onderzoek blijkt dat ook dat ‘compenseren’ in werkelijkheid onvoldoende gebeurt).
Het opbouwen van een bosecosysteem is een complexe structuur die decennia duurt om op te bouwen. Als wij ‘compensatiebossen’ aanleggen dan missen we gewoon de tijd waarin die bossen zich ontwikkelen tot echt waardevolle, gezonde, veerkrachtige ecosystemen. Het is onmogelijk om een jarenlang gegroeid ecosysteem zomaar te vervangen. Vooral een meer sluitend beschermingsbeleid en sterkere handhaving zijn broodnodig!”
Infofolder Saffierstraat en Fietsostrade
Ik lees in de infofolder over de aanleg van de Fietsostrade in de Saffierstraat over de “INRICHTING van het buurtpark”. Verder in de folder lees ik: “De huidige berm vormen we om tot een open park”. En verder:
“Welke bomen worden gerooid? 3 kastanjes aan de Lodewijk Van Berckenlaan, 6 bomen aan Ter Nieuwerbrugge en Deurnestraat, 2 aan de Smaragdstraat en 3 rond punt Edelgesteentestraat.”
MAAR … dat àlle andere bomen en struiken op de groene berm en in de tuinen worden gerooid, wat we wel hadden gevreesd en nogmaals werd bevestigd door de projectleider Kenneth Willockx in de commissiezitting van dinsdag 15 maart jongstleden, staat nérgens in de brochure vermeld . Men heeft het over de ‘inrichting’ van een ‘buurtpark Groenenhoek’ maar nergens wordt verteld dat men eerst het huidige Saffierpark, rijk aan groen en biodiversiteit, zal vernietigen om er eerst een ‘werfzone’ van te maken.
Men heeft het tijdens de digitale infosessie voortdurend over de ruimte ‘zo ecologisch mogelijk in te richten’ …. Men spreekt er over ‘de aanplanting van een twee meter brede heestergordel zodat insecten en kleine zoogdieren doorheen het park kunnen bewegen’ … De realiteit is dat deze heesterstrook er vandaag is. Volgens experten zorgt de huidige heesterstrook immers vandaag voor het resultaat dat deze groene ruimte zo sterk is aan biodiversiteit, zo rijk is aan insecten, vogels en kleine zoogdieren. Bij de aanleg van deze Fietsostrade gaat men dit juist totaal vernietigen.
Men heeft het zoveel mogelijk over een groene straat, een groen park, een verbindend park …. Zouden we niet eerder spreken over een ‘VERBLINDEND’ park.
Ik vind dit alles in deze folder op zijn minst gezegd, een ernstige verdraaiing van de werkelijkheid. Ik heb dan ook ernstige vragen bij de inhoud van deze folder die ervoor zorgt dat burgers door de uiterlijke schijn en visuele voorstelling grondig worden misleid. Ook tijdens de digitale infosessie van 10 maart 2022 werd de reële impact van de werken totaal verzwegen. Dit is een duidelijk gebrek aan eerlijke communicatie. In de digitale infosessie (en in de commissiezitting) heeft de projectleider het letterlijk over “Geen kaalslag en geleidelijk aan meer variatie en biodiversiteit”. Het antwoord op mijn concrete vraag of ik het juist voorhad dat ‘geen kaalslag’ enkel betrekking had op de kastanjebomen, werd bevestigd door de projectleider en dat het enkel de bedoeling is de kastanjebomen ‘maximaal’ te behouden.
Men schermt ook veelvuldig met de vele zogezegde ‘inspraaktrajecten’. Dit waren echter steeds gesprekken over het inrichten van de groene strook NA een ingreep en ging nooit over de essentie: het gezamenlijk onderzoeken van de vele alternatieven om de Fietsostrade op een andere manier aan te pakken en deze groene strook te beschermen.
Ook de maatvoering bij de tekeningen in de folder komen volgens experten zeker niet altijd overeen met de werkelijkheid.
De info-folders die door de overheid over deze Fietsostrade worden verspreid verdoezelen de realiteit. Men heeft vooral de bedoeling iedereen te ‘verblinden’. Verblinding = (volgens Van Dale): “zorgen dat iemand door de uiterlijke schijn wordt misleid” … Of m.a.w. ‘windowdressing’: iets mooier voorstellen dan het eigenlijk is. Of nog … ‘greenwashing’: zaken groener voorstellen dan ze in werkelijkheid zijn … Men doet alsof men weloverwogen met het milieu omgaat maar in tegendeel is het enkel een ‘likje verf’ om het tegendeel te verdoezelen.
Zowel in de folder als tijdens de digitale infosessie werd de essentie van dit verhaal verzwegen namelijk dat men eerst deze van deze groene zone, rijk aan biodiversiteit, gaat vernietigen om er pas daarna een kunstmatig ‘buurtpark’ van te maken.
Vorige week verwees Minister Zual Demir, op advies van de Vlaamse administratie, de kapplannen van de universiteit van Gent voor het Sterrebos naar de prullenmand. Ook daar had de overheid, zowel Stad als Provincie en de Universiteit geen oren naar de bezwaren van buurtbewoners en natuurverenigingen. Toch werd de overheid in het ongelijk gesteld. Om het met de woorden van de Minister te zeggen: “Dit is een waardevol gebied, het is een bos van meer dan 20 jaar oud en er zijn alternatieven voor de kap. Ook kleine bossen, zoals het Sterrebos, zijn belangrijk voor mens en dier. In een stad helpen ze om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen. Ze dienen als een soort natuurlijke airconditioning. Dat blijkt ook uit onderzoek.”
Dit verhaal kan je naadloos toepassen op de groene spoorwegberm van de Saffierstraat. Het Sterrebos in Gent gaat trouwens ‘maar’ over een oppervlakte van slechts 4100 m². De groene berm in de Saffierstraat heeft een oppervlakte die ruim 5x zo groot is: 25 000 m² = 2,5 hectare = ongeveer 4 voetbalvelden. Een unieke stadsbiotoop, rijk aan biodiversiteit, leefplaats voor tal van insecten, vogels en zoogdieren. Een groene zone, vandaag ook rijk aan bomen en struiken van ruim 40 jaar oud.
Het blijft onbegrijpelijk dat wij in deze tijden van klimaatcrisis een groene ruimte, erg rijk aan biodiversiteit, gaan vernietigen. Er bestaan tal van betere alternatieven voor de F11.
Graag had ik daarom van het districtsbestuur concrete informatie over de reële kostprijs van deze folder en de kosten van de verspreiding ervan? Graag had ik ook geweten wat de kosten waren die gedragen worden door District Berchem, Provincie en Stad? Als de overheid zoveel belastinggeld investeert in dergelijke grote brochures en folders, mogen we als burger ten minste verwachten dat de informatie volledig en waarheidsgetrouw is.
Arnold Peeters, onafhankelijk districtsraadslid (in fractie Vooruit/Groen), Thaliastraat 14, 2600 Berchem, 0487/921979, arnold.peeters@skynet.be , www.arnoldpeeters.be
Foto’s vertellen ons soms meer dan vele teksten …
De realiteit die we vaststellen op foto’s van andere fiets-infrastructuurwerken toont de reële impact op de omgeving van zo’n werken aan. De hele biodiversiteit van de groene ruimte wordt door dergelijke werken teniet gedaan.
Hieronder enkele beelden van de aanleg van een fietsersbrug aan de Ruggeveldlaan/Peter Benoitlaan in Deurne. Eerst 3 beelden VOOR de kaalslag/ dan 3 beelden NA de ingreep daar. Ook post ik hieronder enkele erg recente beelden van de werken voor de aanleg van een nieuwe Fietstunnel aan de Turnhoutsebaan (Rivierenhof Parking West). Ook daar werden heel wat groen en bomen opgeofferd en heb ik beelden voor en na de aanvang van de werken. Fietsersbond was hier trouwens geen vragende partij voor deze ingreep. (op aanvraag heb ik ook videobeelden van deze kaalslag en nog tal van voorbeelden in mijn onmiddellijke omgeving van aanslagen op het groen de jongste jaren)
Ruggeveldlaan Deurne VOOR de ingreep
Ruggeveldlaan Deurne NA de ingreep
Turnhoutsebaan Rivierenhof Deurne Parking West VOOR de ingreep
Turnhoutsebaan Rivierenhof Deurne Parking West NA de ingreep
Arnold Peeters 